Παιδί και Οφθαλμίατρος – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε!

Τα μάτια των παιδιών μας είναι το παράθυρό τους στον κόσμο. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να διαγνωστούν νωρίς τυχόν προβλήματα στην όρασή τους, τα οποία ενδέχεται να επηρεάσουν την ανάπτυξή τους. 

Σοβαρά οφθαλμολογικά προβλήματα ενδέχεται να ξεκινήσουν και από τη βρεφική ηλικία, συνεπώς ο παιδίατρος και ο οικογενειακός γιατρός, πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι και να ελέγχουν την όρασή του παιδιού ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Ωστόσο, η καλύτερη επιλογή είναι πάντα οι τακτικές επισκέψεις σε έναν οφθαλμίατρο, που είναι εξειδικευμένος στη διάγνωση, την θεραπεία και τη διαχείριση όλων των οφθαλμολογικών προβλημάτων των παιδιών, αλλά και στην ανίχνευση οφθαλμολογικών προβλημάτων που το παιδί ή το νήπιο δεν μπορεί ακόμη να περιγράψει.

Η λειτουργία της όρασης

Η λειτουργία της όρασης αναπτύσσεται και εξελίσσεται στο παιδί από την ημέρα της γέννησης του μέχρι το όγδοο έτος της ζωής του. Συνεπώς, ένα σχετικά απλό οφθαλμολογικό πρόβλημα για έναν ενήλικα, όπως για παράδειγμα ο αστιγματισμός, θα μπορούσε να έχει σημαντική, ίσως και μόνιμη επίδραση στην όραση του παιδιού. 

Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος του παιδιού αποκτά τεράστια σημασία, καθώς είναι σε θέση να αναγνωρίσει διάφορες παθολογικές καταστάσεις οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν δια βίου την όραση του παιδιού, ή σε σπάνιες περιπτώσεις να αποτελέσουν ακόμα και απειλή για την ίδια του τη ζωή (κακοήθεις όγκοι).

Λόγοι που επιβάλλεται ο παιδιατρικός οφθαλμολογικός έλεγχος:

• Συχνά, τα προβλήματα της όρασης στο παιδί δεν γίνονται αντιληπτά από τον γονιό.
• Κάποια παιδιά αδυνατούν να περιγράψουν ή να αναφέρουν κάποιο πρόβλημα στην όραση τους, αν αυτό δεν προκύψει αιφνίδια.
• Πολλές φορές τα προβλήματα στην όραση δεν συνοδεύονται από κάποια συμπτώματα ή και πόνο.
• Με την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία αντιμετωπίζουμε άμεσα ενδεχόμενα οφθαλμολογικά προβλήματα του παιδιού και του διασφαλίζουμε μία καλή όραση ως ενήλικα. 

Προειδοποιητικά σημάδια

Όπως αναφέραμε η πρώιμη διάγνωση προβλημάτων στα μάτια του παιδιού μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά για την όρασή του. 

Κάποια σημάδια που οι γονείς δεν θα πρέπει να αγνοούν είναι:

• Μάτια που δακρύζουν
• Τρίψιμο των ματιών
• Έντονο βλεφάρισμα
• Ευαισθησία στο φως
• Εμφάνιση κίτρινης λευκής κηλίδας επάνω στην ίριδα
• Κοκκινίλα που δεν υποχωρεί
• Πύον
• Στραβισμός
• Βλέφαρα που πέφτουν.

Το παράπονο του παιδιού ότι δεν βλέπει καλά και ο πόνος στο μάτι θα πρέπει να σας κάνουν να προγραμματίσετε μία επίσκεψη σε έναν οφθαλμίατρο.

Απαραίτητη είναι επίσης η επίσκεψη στον οφθαλμίατρο σε περιπτώσεις τραυματισμού στα μάτια ή στην περιοχή γύρω από αυτά. 

Ηλικίες κατά τις οποίες συστήνεται ο Οφθαλμολογικός έλεγχος

• Με την γέννηση του παιδιού
• Μεταξύ 6 και 12 μηνών
• Σε ηλικία 3- 3 1/2 ετών
• Στην ηλικία των 5 ετών
• Μία φορά τον χρόνο από την έναρξη της σχολικής ηλικίας

Συνήθη οφθαλμολογικά προβλήματα στα παιδιά

Συγγενής ατρησία δακρυικού πόρου 

Αποτελεί ένα πολύ συχνό πρόβλημα που κάνει την εμφάνιση του στη βρεφική ηλικία, καθώς η μεμβράνη του δακρυϊκού αδένα, από την οποία παροχετεύονται υγρά στη μύτη δεν ανοίγει μετά τη γέννηση. 

Η αντιμετώπισή της περιλαμβάνει μασάζ του πόρου, ώστε αυτός να ανοίξει, ή ακόμα και χειρουργική επέμβαση, εφόσον αυτή κρίνεται απαραίτητη.

Παιδιατρικός καταρράκτης

Έχουμε την τάση να θεωρούμε ότι ο καταρράκτης αποτελεί πάθηση της τρίτης ηλικίας. Κάποια παιδιά όμως γεννιούνται με καταρράκτη ως αποτέλεσμα άλλων παθήσεων (μεταβολικών ή γενετικών). 

Ο καταρράκτης προκαλεί θολή όραση ή αμβλυωπία και πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.

Πιθανά συμπτώματα του παιδιατρικού καταρράκτη είναι η εκδήλωση στραβισμού, νυσταγμού (παράδοξες επαναλαμβανόμενες κινήσεις του οφθαλμού), ή και η εμφάνιση λευκοκορίας (όταν απουσιάζει η ερυθρή αντανάκλαση, για παράδειγμα στις φωτογραφίες).

Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του, καθώς και οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές και η ορθή οπτική αποκατάσταση, επιτυγχάνουν σήμερα εξαιρετικά οπτικά αποτελέσματα.

Αμβλυωπία ή τεμπέλικο μάτι

Πρόκειται για μία κατάσταση στην οποία το ένα μάτι δεν λειτουργεί σωστά, επειδή ο εγκέφαλος και το μάτι δεν εργάζονται αποτελεσματικά μαζί. 

Ο οφθαλμός μοιάζει φυσιολογικός, ωστόσο ο εγκέφαλος ευνοεί το ένα μάτι από τα δύο. Αν παραμείνει χωρίς θεραπεία, το τεμπέλικο μάτι ενδέχεται να χάσει μέρος της οπτικής του ικανότητας σε μόνιμη βάση.

Η αμβλυωπία απαντάται στο 2% των παιδιών ηλικίας από 6 έως 72 μηνών, ενώ αποτελεί την πιο κοινή αιτία απώλειας όρασης στα παιδιά.

Η θεραπεία της αμβλυωπίας περιλαμβάνει τη χρήση ειδικών σταγόνων ή το κλείσιμο του “καλού” ματιού, ώστε να αναγκάσουμε το τεμπέλικο μάτι να ενεργοποιηθεί και να λειτουργήσει.

Στραβισμός

Ο παιδικός στραβισμός, συγγενής ή επίκτητος, είναι ένα οφθαλμολογικό πρόβλημα το οποίο χρειάζεται να διαγιγνώσκεται και να αντιμετωπίζεται έγκαιρα, ώστε να αποφεύγονται ανεπιθύμητες εξελίξεις στην πορεία της ζωής του παιδιού.

Πρόκειται για την κατάσταση κατά την οποία τα μάτια του παιδιού δεν βρίσκονται στην ευθεία, το ένα μάτι βλέπει ίσια ενώ το άλλο στρέφεται προς μία διαφορετική κατεύθυνση. Ο εγκέφαλος του παιδιού απορρίπτει την εικόνα η οποία προέρχεται από τον οφθαλμό που στραβίζει, με αποτέλεσμα το συγκεκριμένο μάτι να καταλήγει αμβλυωπικό (τεμπέλικο).

Το παιδί που πάσχει από στραβισμό μπορεί να βοηθηθεί με ειδικά γυαλιά ή και με χειρουργική επέμβαση, για την ανάλογη προσαρμογή των οφθαλμικών μυών.

Διαθλαστικές Ανωμαλίες στο παιδί

Δεν είναι τυχαίο πως τα παιδιά που χρειάζονται γυαλιά έχουν στο οικογενειακό τους περιβάλλον τουλάχιστον ένα γονέα που φοράει ήδη. Καταλήγουμε συνεπώς στο συμπέρασμα πως η κληρονομική προδιάθεση παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόκληση διαθλαστικών ανωμαλιών στο παιδί, καθώς αυτές έχουν να κυρίως να κάνουν με την κατασκευή του ίδιου του ματιού.

Οι διαθλαστικές ανωμαλίες που αφορούν τα παιδιά περιλαμβάνουν την υπερμετρωπία, την μυωπία και τον αστιγματισμό.

Υπερμετρωπία

Πρόκειται για διαθλαστική ανωμαλία κατά την οποία το παιδί δεν είναι σε θέση να δει καθαρά αντικείμενα που βρίσκονται στο κοντινό του πεδίο. Πολλές φορές η υπερμετρωπία αναφέρεται σαν το αντίθετο της μυωπίας χωρίς όμως αυτό να έχει απόλυτη εφαρμογή στα παιδιά καθώς η όραση τους ενδέχεται να μην λειτουργεί σωστά και στις πιο μακρινές αποστάσεις.

Αυτό που συμβαίνει στην υπερμετρωπία είναι πως το μακρινό αντικείμενο δεν εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή, αλλά στην οπίσθια πλευρά αυτού. Οι λόγοι για τους οποίους αυτό μπορεί να συμβαίνει είναι πως είτε η ισχύς των διαθλαστικών μέσων δεν είναι επαρκής, ή διότι είναι πιο μικρή από το κανονικό η προσθιοπίσθια διάμετρος του βολβού στο μάτι.

Μυωπία

Αποτελεί την πλέον συχνή διαθλαστική ανωμαλία κατά την οποία το παιδί δεν είναι σε θέση να δει καθαρά αντικείμενα τα οποία βρίσκονται στο κοντινό του πεδίο. Σε αντίθεση με την υπερμετρωπία, στην μυωπία το μακρινό αντικείμενο δεν εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή, αλλά μπροστά από αυτόν. 

Οι λόγοι που προκαλείται αυτή η διαθλαστική ανωμαλία, ενδέχεται να είναι είτε διότι τα διαθλαστικά μέσα του ματιού έχουν πιο μεγάλη ισχύ από αυτήν που απαιτείται (διαθλαστική μυωπία), ή διότι η προσθιοπίσθια διάμετρος του βολβού στο μάτι του παιδιού είναι πιο μεγάλη (αξονική μυωπία). 

Αξίζει να αναφέρουμε πως σε ορισμένες περιπτώσεις οι δύο παραπάνω λόγοι συνδυάζονται, δίνοντας ένα αθροιστικό αποτέλεσμα. Καθώς τα αίτια που προκαλούν την μυωπία στα παιδιά έχουν να κάνουν με την κατασκευή του ματιού, είμαστε σε θέση να θεωρήσουμε πως αυτό, έως έναν βαθμό ενδέχεται να κληρονομείται.

Αστιγματισμός

Ο αστιγματισμός αποτελεί ένα κοινό πρόβλημα της όρασης στα παιδιά, καθώς αφορά το 15-28% των παιδιών της ηλικίας από 5 έως και 17 ετών. Πρόκειται για ένα διαθλαστικό σφάλμα το οποίο εμποδίζει το μάτι να εστιάσει σωστά το φως στον αμφιβληστροειδή χιτώνα. Αποτέλεσμα αυτού είναι η πρόκληση θολής όρασης και η δυσκολία του παιδιού να εστιάσει σε ένα αντικείμενο.

Τύποι Αστιγματισμού:

• Μυωπικός αστιγματισμός
• Υπερμετρωπικός αστιγματισμός
• Σύνθετος αστιγματισμός

Κατά την οφθαλμολογική εξέταση ο γιατρός χρησιμοποιεί διαφορετικούς φακούς για την αξιολόγηση της όρασης του παιδιού. Με την διάγνωση του είναι πιθανόν να δώσει μία συνταγή για γυαλιά ή φακούς επαφής, κάτι όμως το οποίο αποφασίζεται κατά περίπτωση.

Ραγοειδίτιδα

Πρόκειται για μία νόσο κατά την οποία παρουσιάζεται φλεγμονή στον ραγοειδή χιτώνα, ο οποίο βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού κάτω από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα. . Η ραγοειδίτιδα αν δεν διαγνωσθεί έγκαιρα και δεν θεραπευθεί κατάλληλα, μπορεί να προκαλέσει πολλά οφθαλμολογικά προβλήματα (καταρράκτη, γλαύκωμα κ.α) ή ακόμα και απώλεια της όρασης. 

Διακρίνεται σε:

• Πρόσθια ραγοειδίτιδα, η οποία αφορά φλεγμονή στο πρόσθιο μέρος του ματιού.
• Ενδιάμεση ραγοειδίτιδα, η οποία αποτελεί φλεγμονή στο ακτινωτό σώμα.
• Οπίσθια ραγοειδίτιδα, η οποία αφορά φλεγμονή στο πίσω μέρος του ματιού.

Συνήθως κάνει την εμφάνιση της μετά από κάποιο οφθαλμολογικό τραυματισμό, ή σχετίζεται με ένα αυτοάνοσο νόσημα όπως η ψωρίαση, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος ή και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Επιπλέον την ραδοειδίτιδα μπορεί να προκαλέσουν λοιμώξεις από ιούς, μύκητες, παράσιτα ή και βακτήρια.

Σε αρχικό στάδιο η θεραπεία περιλαμβάνει οφθαλμολογικές σταγόνες για την αντιμετώπιση της φλεγμονής. Πιθανή είναι επίσης και η επιλογή της θεραπείας με ανοσοκατασταλτικά χάπια, ενώ εφόσον συνδέεται με λοίμωξη, αντιμετωπίζεται συγχρόνως και με αντιβιοτικά ή αντιϊκά φάρμακα.

Επιπλέον πιθανές καταστάσεις

Άλλες πιθανές καταστάσεις που μπορεί να διαγνώσει ο οφθαλμίατρος σε ένα παιδί είναι οι διαθλαστικές ανωμαλίες, το νεανικό γλαύκωμα, η βλεφαρίτιδα και οι λοιμώξεις των ματιών, όπως και η επιπεφυκίτιδα.

Συμβουλές πρόληψης

Φροντίστε από τη βρεφική ηλικία το παιδί να περιτριγυρίζεται από πολλά χρώματα, σχήματα και αντικείμενα τα οποία θα εκπαιδεύσουν και θα βοηθήσουν στην ομαλή ανάπτυξη της λειτουργίας της όρασης του.

Δώστε στο παιδί σας χρόνο να συγκεντρωθεί στα πράγματα που υπάρχουν γύρω του, καθώς και την ευκαιρία να προσεγγίζει τα αντικείμενα από όλες τις πλευρές.

Προσφέρετε στο παιδί μία ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε συστατικά, όπως ο ψευδάργυρος, η λουτεΐνη, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, οι βιταμίνες C, Α και Ε, που θεωρούνται ιδιαίτερα επωφελείς για την υγεία των ματιών.

Προστατέψτε τα μάτια των παιδιών σας, αγοράζοντας γυαλιά ηλίου καλής ποιότητας και περιορίστε την πολύωρη χρήση των ηλεκτρονικών οθονών από το παιδί.

Να θυμάστε πάντα πως η έγκαιρη διάγνωση και η θεραπεία είναι καίριας σημασίας για την πρόληψη και την αποκατάσταση των οφθαλμολογικών διαταραχών στο παιδί. 

Εφόσον λοιπόν παρατηρείτε κάτι διαφορετικό στην λειτουργία της όρασης του παιδιού, ακολουθήστε το ένστικτό σας και συμβουλευτείτε άμεσα τον οφθαλμίατρο σας.

Tip: Ενημερωθείτε σχετικά με τις βλαβερές συνέπειες στα μάτια του παιδιού, από την προσκόλληση του σε ηλεκτρονικές οθόνες.