Το “τεμπέλικο μάτι” στο παιδί

Το συνηθέστερο αίτιο μείωσης της όρασης στα παιδιά είναι η αμβλυωπία ή «τεμπέλικο μάτι». Αφορά την μείωση της όρασης του παιδικού οφθαλμού.

Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι ο εγκέφαλος λαμβάνει θολή όραση από το πάσχον ή τα πάσχοντα μάτια και μαθαίνει να βλέπει έτσι ακόμη κι αν το παιδί φορέσει γυαλιά. Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να αφήσει μόνιμη βλάβη στην όραση.

Η αμβλυωπία μπορεί να οφείλεται σε:

• Στραβισμό: όταν κάποιο μάτι αποκλίνει από την ευθεία θέση, ο εγκέφαλος απωθεί την εικόνα από αυτό το μάτι, συνήθως λόγω διπλωπίας, με αποτέλεσμα την μείωση της όρασης.
• Αποστέρηση: όταν κάποια αιτία παρεμποδίζει την είσοδο του φωτεινού ερεθίσματος στον οφθαλμό. Συνηθέστερη αιτία είναι ο συγγενής καταρράκτης. Μπορεί να επηρεάζει και τους δύο οφθαλμούς και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης.
• Διαθλαστικά αίτια: όταν υπάρχει μεγάλη διαθλαστική διαφορά μεταξύ των δύο οφθαλμών. Συνήθως ο εγκέφαλος απορρίπτει την εικόνα από το μάτι με το μεγαλύτερο διαθλαστικό σφάλμα (υπερμετρωπία, μυωπία, ή αστιγματισμό). Επειδή το παιδί δεν στραβίζει και επειδή το άλλο μάτι βλέπει φυσιολογικά, το πρόβλημα μπορεί να μη γίνει αντιληπτό μέχρι το παιδί να εξεταστεί οφθαλμολογικά.

Η έγκαιρη θεραπεία της αμβλυωπίας έχει πολύ καλά αποτελέσματα, αν και υπάρχει περίπτωση το πάσχον μάτι να μην αποκαταστήσει ποτέ όραση 10/10. Μέχρι τα 12-14 θεωρούμε ότι μπορεί η θεραπεία της αμβλυωπίας να είναι ωφέλιμη.

Γι’ αυτό το λόγο τα παιδιά πρέπει να εξετάζονται από οφθαλμίατρο μόλις είναι σε θέση να αναγνωρίσουν αντικείμενα (σε ειδικά παιδικά οπτότυπα), συνήθως στην ηλικία των 3 ετών. Εννοείται ότι αν οι γονείς παρατηρήσουν κάποια παρέκκλιση των οφθαλμών, κάποια ασυνήθιστη στροφή της κεφαλής ή κάποιο άλλο σημείο που τους προβληματίζει πρέπει να αναζητούν τη συμβουλή του ειδικού νωρίτερα.

Η θεραπεία της αμβλυωπίας γίνεται χειρουργικά (σε στραβισμό ή συγγενή καταρράκτη) και με τη χρήση διορθωτικών γυαλιών για την αποκατάσταση του διορθωτικού σφάλματος του οφθαλμού. Ο σκοπός της θεραπείας είναι να «μάθουμε» τον οφθαλμό που υπολείπεται σε όραση να δει καλύτερα.

Για το λόγο αυτό, εκτός από τη χρήση των γυαλιών  χρησιμοποιούμε και το κλείσιμο (αποκλεισμός) του «καλού» ματιού με ειδικά αυτοκόλλητα, ώστε να αναγκάσουμε το νεαρό ασθενή να βλέπει με τον πάσχοντα οφθαλμό.

Αυτή προφανώς είναι μια διαδικασία που δεν αρέσει στα παιδιά, ιδίως στα μικρότερα, γι’ αυτό το συνδυάζουμε με ευχάριστες δραστηριότητες (τηλεόραση, ανάγνωση, ζωγραφική, χρήση φορητών παιχνιδομηχανών  ή tablets).

Το διάστημα αποκλεισμού του οφθαλμού ποικίλλει ανάλογα με τις σχολές, από λίγες ώρες την ήμερα ως και 12-24 ώρες. Βέβαια νεότερες μελέτες δείχνουν ότι κλείσιμο του ματιού για 4-6 ώρες έχει εξίσου καλά αποτελέσματα.

Το σημαντικότερο στη θεραπεία, που μπορεί να είναι μακροχρόνια, είναι η στενή συνεργασία γονιών και οφθαλμιάτρου και η πιστή τήρηση των ωρών αποκλεισμού ώστε η ταλαιπωρία των μικρών ασθενών να έχει καλά αποτελέσματα. 

Tip: Ενημερωθείτε σχετικά με Παιδιατρικό Οφθαλμολογικό Έλεγχο